Nieuwe historische gegevens bekend over grenswallen De Geelders en Velder
Boxtel - Eén van de meest waardevolle, cultuurhistorische elementen in Het Groene Woud zijn de grenswallen. Grenswallen zijn eeuwen geleden aangelegd, maar op sommige plaatsen nog steeds goed zichtbaar in het landschap. In 2014 en 2015 heeft Stichting Brabantse Bronnen in samenwerking met SPPiLL een archeologisch onderzoek uitgevoerd naar de grenswallen. Dit onderzoek is door RAAP Archeologisch Adviesbureau uitgevoerd in De Geelders [tussen Schijndel en Boxtel] waar menig Schijndelaar, wel of niet met een [Meierij]gids, regelmatig gaat wandelen. Maar ook is het onderzoek uitgevoerd bij de Velderse wal op Velder [Boxtel, ten westen van de A2] met in beide gebieden onder andere als doel de ouderdom van de grenswallen te bepalen, meer inzicht te krijgen in de historisch geografische ontwikkeling en in de functies van de grenswallen. Het onderzoeksrapport is onlangs voltooid en kunt u online inzien.Er is een monster uit de basis van de wal in De Geelders middels OSL-onderzoek gedateerd, deze uitkomst is aanzienlijk ouder dan de Late Middeleeuwen (Prehistorie: 4.400 ± 600 jaar) en volgens de onderzoekers daarom dus ook onbetrouwbaar. Gezien de gelijkaardige opbouw, vorm, functie en gebruik moet de ouderdom van het complex in De Geelders in dezelfde periode worden gezocht als de Velderse wal, dat wil zeggen de Late Middeleeuwen.
Grenswallen hadden meerdere functies
De grenswallen in De Geelders en op Velder bestaan uit een wal met aan weerzijde een greppel. Naast het aangeven van de grens, zoals de Velderse wal dat doet tussen gemeenten, parochies en landerijen, hadden deze wallen meerdere functies.
Zo moest de Velderse wal het wild in het bos houden zodat er op gejaagd kon worden en het vee juist uit het bos houden zodat jonge bomen de kans kregen om te groeien. Wallen dienden daarnaast ook als beschermmiddel tegen houtroof.
In het verleden is er al veel onderzoek gedaan naar de grenswallen, maar er was er nog te weinig informatie over de opbouw, de ouderdom en de landinrichting langs de wallen. Daar moest dit onderzoek meer duidelijkheid over geven. Het veldonderzoek is gestart in oktober 2014. Toen zijn in iedere grenswal twee proefsleuven gegraven. Hierdoor ontstonden dwarsdoorsneden van de wal waardoor de onderzoekers het profiel van de wal konden documenteren en onderzoeken. Daarnaast zijn er dateringsmonsters en pollen en zadenmonsters genomen. Dit om de ouderdom van de wallen te onderzoeken en om te kijken wat er door de eeuwen heen aan planten op en naast de wal gegroeid heeft.
De resultaten
Zowel uit het profielonderzoek, het dateringsonderzoek als het pollen- en zadenonderzoek zijn resultaten gekomen. Zo blijkt dat beide wallen meerdere ophogings- en erosiefasen kennen. In het verleden zijn bij onderhoudswerkzaamheden de wallen en greppels een aantal keer opgehoogd, verdiept en verbreed. Dit is te zien door de verschillende lagen waaruit de wal bestaat. Uit het dateringsonderzoek is voor de Velderse wal een datering gekomen. Deze komt overeen met de datering uit archiefonderzoek dat is uitgevoerd in het kader van het nieuwe boek over Velder en Heerenbeek. Beide onderzoeken geven aan dat de Velderse wal uit de tweede helft van de 13e eeuw dateert.
Gezien de gelijkaardige opbouw, vorm, functie en gebruik is het zeer aannemelijk dat grenswal in De Geelders in dezelfde periode is aangelegd. Een goede datering van deze wal is bij dit onderzoek niet verkregen. Uit het onderzoek is voor Velder ook veel informatie gekomen over de begroeiing en beplanting op of rondom de wallen. Zomerlinden, die nu bijna verdwenen zijn, kwamen toen veel voor en beuken praktisch niet. Wel zijn er duidelijk aanwijzingen van de intensieve kapactiviteiten van bomen, waarbij het gemengd bos buiten de wal van Velder afneemt en zich in de directe omgeving waarschijnlijk een graslandvegetatie heeft ontwikkeld. Het bos van Velder grensde daarna aan het meer open landschap zoals dat nu aan weerszijde van de Steegstraat nog steeds aanwezig is.
Rapport online beschikbaar
De resultaten zijn verwerkt in het door Pictures Publishers uitgegeven boek 'Velder en Heerenbeek. Oorsprong en toekomst van twee natuurparels in Het Groene Woud' dat op 6 november 2015 gepresenteerd wordt. Het volledige onderzoeksrapport is te vinden op www.sppill.nl. Het onderzoek is uitgevoerd met dank aan de vele vrijwilligers en door financiële bijdragen van de gemeente Boxtel en de provincie Noord-Brabant.
